จังหวัดนครสวรรค์

จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี

สำหรับนครสวรรค์ ในความหมายอื่น ดูที่ นครสวรรค์ (แก้ความกำกวม)

จังหวัดนครสวรรค์

เมืองสี่แคว แห่มังกร พักผ่อนบึงบอระเพ็ด ปลารสเด็ดปากน้ำโพ

ข้อมูลทั่วไป

ชื่ออักษรไทย	นครสวรรค์
ชื่ออักษรโรมัน	Nakhon Sawan
ชื่อไทยอื่น ๆ	เมืองสี่แคว, ปากน้ำโพ, เมืองพระบาง, เมืองชอนตะวัน
ผู้ว่าราชการ	นายชยพล ธิติศักดิ์^[1] (ตั้งแต่ พ.ศ. 2558)
ISO 3166-2	TH-60
ต้นไม้ประจำจังหวัด	เสลา
ดอกไม้ประจำจังหวัด	เสลา
ข้อมูลสถิติ
พื้นที่	9,597.677 ตร.กม.^[2] (อันดับที่ 19)
ประชากร	1,072,756 คน^[3] (พ.ศ. 2557) (อันดับที่ 20)
ความหนาแน่น	111.77 คน/ตร.กม. (อันดับที่ 46)
ศูนย์ราชการ
ที่ตั้ง	ศาลากลางจังหวัดนครสวรรค์ ถนนสวรรค์วิถี ตำบลนครสวรรค์ตกอำเภอเมืองนครสวรรค์ จังหวัดนครสวรรค์ 60000
โทรศัพท์	(+66) 0 5622 7001
โทรสาร	(+66) 0 5622 0262
เว็บไซต์	จังหวัดนครสวรรค์
แผนที่


ส่วนหนึ่งของสารานุกรมประเทศไทย

จังหวัดนครสวรรค์ เป็นจังหวัดที่ตั้งอยู่ระหว่างตอนล่างของภาคเหนือและตอนบนของภาคกลาง มีพื้นที่ประมาณ 9,597 ตารางกิโลเมตร ซึ่งถือว่าเป็นเมืองใหญ่อันดับ 2 ของภาคเหนือรองจากเชียงใหม่นับเป็นจังหวัดที่มีความสำคัญในทางประวัติศาสตร์อีกจังหวัดหนึ่งของประเทศไทย มีพื้นที่ติดต่อกับหลายจังหวัด ได้แก่ ด้านเหนือ ติดต่อกับจังหวัดพิจิตรและกำแพงเพชร ทางตะวันออกติดกับจังหวัดเพชรบูรณ์และลพบุรี ด้านใต้ติดกับจังหวัดสิงห์บุรี ชัยนาท และอุทัยธานี ส่วนด้านตะวันตกติดกับจังหวัดตาก

เนื้อหา

[ซ่อน]

สัญลักษณ์ประจำจังหวัด[แก้]

ตราประจำจังหวัด : รูปวิมานซึ่งเป็นที่สถิตของเหล่าชาวสวรรค์ (เทวดานางฟ้า) หมายถึง ชื่อครั้งหลังสุดของจังหวัดเป็นเมืองสำคัญในการรบทัพจับศึกตลอดมาตั้งแต่สมัยกรุงสุโขทัย
คำขวัญประจำจังหวัด : เมืองสี่แคว แห่มังกร พักผ่อนบึงบอระเพ็ด ปลารสเด็ดปากน้ำโพ
ต้นไม้ประจำจังหวัด : ต้นเสลา (Lagerstroemia loudonii)
ดอกไม้ประจำจังหวัด : ดอกเสลา
สัตว์น้ำประจำจังหวัด : ปลาสวาย (Pangasianodon hypophthalmus)

ประวัติศาสตร์[แก้]

สำนักงานเทศบาลนครนครสวรรค์

นักประวัติศาสตร์สันนิษฐานว่านครสวรรค์มีชื่อปรากฏมาตั้งแต่ก่อนสุโขทัยเป็นราชธานี มีชื่อในศิลาจารึกของสุโขทัย โดยเรียกว่า เมืองพระบาง เป็นเมืองหน้าด่านที่สำคญในการทำศึกสงคราม ตั้งแต่สมัยสุโขทัย อยุธยา ธนบุรี กระทั่งถึงกรุงรัตนโกสินทร์ ภายหลังเรียกชื่อว่า เมืองชอนตะวัน และเปลี่ยนเป็น นครสวรรค์ ในที่สุด แต่ชาวบ้านโดยทั่วไปเรียกกันว่า เมืองปากน้ำโพ ในประวัติศาสตร์มีหลักฐานทางโบราณคดีบ่งชี้ว่า นครสวรรค์ เคยเป็นเมืองเกษตรกรรมมาตั้งแต่ยุคต้นประวัติศาสตร์ เป็นศูนย์กลางของการคมนาคม เป็นที่ตั้งของกลุ่มชนชาวจีนที่มาทำมาค้าขายระหว่างประเทศ

เมืองพระบางเป็นเมืองโบราณในสมัยสุโขทัยคู่กับเมืองคนที โดยตัวเมืองพระบางอยู่ที่เมืองนครสวรรค์เก่า ส่วนเมืองคนทีสันนิษฐานว่าอยู่ที่บ้านโคน ริมฝั่งแม่น้ำปิง จังหวัดกำแพงเพชร จากข้อมูลในศิลาจารึกสมัยสุโขทัย เมืองพระบางถูกผนวกรวมกันเข้ากับอาณาจักรสุโขทัยในสมัยพ่อขุนศรีอินทราทิตย์และตั้งตัวเป็นอิสระเมื่อสิ้นสมัยพ่อขุนรามคำแหงมหาราช และถูกผนวกรวมอีกครั้งในสมัยพระยาลิไท พระองค์ได้ประดิษฐานพระพุทธบาทพร้อมทั้งศิลาจารึกวัดเขากบไว้ที่เขากบ เมืองพระบาง ปัจจุบันอยู่ในจังหวัดนครสวรรค์ ในสมัยพระมหาธรรมราชาไสลือไทที่ประกาศให้สุโขทัยเป็นเอกราชได้รวมเมืองพระบางไว้ในอาณาเขตด้วย

เมื่ออำนาจของกรุงศรีอยุธยากล้าแข็งขึ้น เมืองพระบางจึงไปขึ้นกับกรุงศรีอยุธยาในที่สุด มีหลักฐานในตำนานมูลศาสนาว่าพระญาณคัมภีร์ขอที่สร้างวัดในอยุธยาเมื่อ พ.ศ. 1972 สมเด็จพระบรมราชาธิราชที่ 2 ไม่อนุญาตจึงมาขอที่ที่เมืองพระบาง เจ้าเมืองพระบางไม่ยกที่ให้ อ้างว่าเป็นข้าขอบขัณฑสีมาของอยุธยา เมื่ออยุธยาไม่ให้ ทางเมืองพระบางก็ให้ไม่ได้^[4]

ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้มีการปฏิรูปการปกครองหัวเมืองส่วนภูมิภาค นครสวรรค์ได้เป็นที่ตั้งมณฑลนครสวรรค์ ซึ่งเป็น 1 ใน 4 มณฑลที่ตั้งขึ้นในปี พ.ศ. 2438 มณฑลนครสวรรค์ครอบคลุม 8 เมืองคือ นครสวรรค์ ชัยนาท อุทัยธานี พยุหคีรี มโนรมย์ สรรค์บุรี กำแพงเพชร และ ตาก โดยมีพระยาดัสกรปลาศ (ทองอยู่ โลหิตเสถียร) เป็นข้าหลวงเทศาภิบาลคนแรก

ในการจัดตั้งมณฑลนครสวรรค์ ได้รวมเอาหัวเมืองทางแม่น้ำเจ้าพระยาตอนเหนือขึ้นไปจนถึงแม่น้ำปิงเข้าด้วยกัน 8 เมือง คือเมืองชัยนาท เมืองสรรคบุรี เมืองมโนรมย์ เมืองอุทัยธานี เมืองพยุหะคีรี เมืองนครสวรรค์ เมืองกำแพงเพชร และเมืองตาก ตั้งที่ว่าการมณฑลอยู่ที่เมืองนครสวรรค์ การจัดรูปปกครองในลักษณะมณฑลได้ดำเนินการ มาจนถึง พ.ศ. 2475 จึงได้มีการเปลี่ยนแปลงการปกครอง ยุบมณฑลและระเบียบเทศาภิบาลของเก่าไปให้คงไว้แต่หัวเมืองและอำเภอ โดยให้ทุกเมืองมีฐานะเท่าเทียมกัน ปฏิบัติราชการขึ้นตรงต่อเจ้ากระทรวง และรับคำสั่งจากเจ้ากระทรวงโดยตรง

ปากน้ำโพ[แก้]

ปากน้ำโพ

บ้างเล่าว่าที่เรียกว่า "ปากน้ำโพ" ก็คือว่าเป็นบริเวณที่แม่น้ำปิง และน่านมาบรรจบกัน จึงเรียกว่า "ปากน้ำโผล่" และเพี้ยนมาเป็น "ปากน้ำโพ" ส่วนอีกตำรากล่าวว่า เป็นปากน้ำของแม่น้ำโพ (คือแม่น้ำน่านในปัจจุบัน) ที่ไหลมาบรรจบกับแม่น้ำปิง จึงเรียกว่า ปากน้ำโพ ดังเช่น ปากยม ปากชม ปากลัด และปากน้ำอื่น ๆ

ภูมิประเทศ[แก้]

สภาพภูมิประเทศของจังหวัดนครสวรรค์อยู่ในดินแดนของลุ่มน้ำ เป็นต้นกำเนิดของแม่น้ำสายหลักของภาคกลาง นั่นคือ แม่น้ำเจ้าพระยา อันเป็น การไหลบรรจบของแม่น้ำสี่สายจากภาคเหนือ ได้แก่ แม่น้ำปิง แม่น้ำวัง แม่น้ำยม และแม่น้ำน่าน ด้วยเหตุนี้ จังหวัดนครสวรรค์จึงมีชื่อเรียกอีกอย่างหนึ่งว่า เมืองสี่แคว นอกจากนี้ยังมีภูเขาขนาดย่อมกระจัดกระจายในอำเภอต่าง ๆ

ภูมิอากาศ[แก้]

จังหวัดนครสวรรค์ตั้งอยู่ในเขตร้อนแบบมรสุม

[ซ่อน]ข้อมูลภูมิอากาศของจังหวัดนครสวรรค์
เดือน	ม.ค.	ก.พ.	มี.ค.	เม.ย.	พ.ค.	มิ.ย.	ก.ค.	ส.ค.	ก.ย.	ต.ค.	พ.ย.	ธ.ค.	ทั้งปี
อุณหภูมิสูงสุดเฉลี่ย °C (°F)	32.2 (90)	34.8 (94.6)	36.8 (98.2)	38.1 (100.6)	35.9 (96.6)	34.6 (94.3)	34.0 (93.2)	33.3 (91.9)	32.5 (90.5)	32.1 (89.8)	31.5 (88.7)	31.0 (87.8)	33.9 (93.02)
อุณหภูมิต่ำสุดเฉลี่ย °C (°F)	18.1 (64.6)	21.7 (71.1)	24.1 (75.4)	25.7 (78.3)	25.4 (77.7)	25.0 (77)	24.5 (76.1)	24.3 (75.7)	24.0 (75.2)	23.6 (74.5)	21.3 (70.3)	18.2 (64.8)	22.99 (73.39)
หยาดน้ำฟ้า มม (นิ้ว)	9.8 (0.386)	14.9 (0.587)	30.0 (1.181)	60.9 (2.398)	138.7 (5.461)	117.1 (4.61)	134.1 (5.28)	194.9 (7.673)	231.6 (9.118)	144.4 (5.685)	35.3 (1.39)	7.3 (0.287)	1,119 (44.055)
วันที่มีหยาดน้ำฟ้าโดยเฉลี่ย	1	2	3	5	12	14	16	18	18	14	4	1	108
แหล่งที่มา: กรมอุตุนิยมวิทยา

หน่วยการปกครอง[แก้]

ตัวเมืองนครสวรรค์

การปกครองแบ่งออกเป็น 15 อำเภอ 130 ตำบล 1328 หมู่บ้าน

หน่วยงานราชการทหาร[แก้]

ประชากรในจังหวัด[แก้]

หมายถึงจำนวนประชากรได้เพิ่มขึ้นเมื่อเทียบกับปีก่อน

หมายถึงจำนวนประชากรได้ลดลงเมื่อเทียบกับปีก่อน

อันดับ (ปีล่าสุด)	อำเภอ	พ.ศ. 2557^[5]	พ.ศ. 2556^[6]	พ.ศ. 2555^[7]	พ.ศ. 2554^[8]	พ.ศ. 2553^[9]	พ.ศ. 2552^[10]	พ.ศ. 2551^[11]
1	เมืองนครสวรรค์	243,170	241,915	241,430	240,347	241,273	240,555	240,182
2	ตาคลี	110,384	110,931	111,260	111,484	112,436	113,005	113,664
3	ลาดยาว	88,722	89,592	89,835	89,991	90,269	90,217	90,510
4	บรรพตพิสัย	87,546	87,612	87,547	87,475	87,586	87,476	87,658
5	ไพศาลี	72,482	72,394	72,347	72,289	71,803	71,568	71,336
6	หนองบัว	70,163	70,255	70,379	70,242	70,278	70,172	70,550
7	ท่าตะโก	67,614	67,590	67,664	67,612	67,676	67,642	67,903
8	ชุมแสง	65,777	66,054	66,063	66,045	66,359	66,506	66,723
9	พยุหะคีรี	62,159	62,321	62,508	62,443	62,338	62,320	62,360
10	แม่วงก์	53,290	53,196	53,210	53,106	52,775	52,816	52,712
11	ตากฟ้า	40,774	40,774	40,781	40,583	40,541	40,640	40,688
12	โกรกพระ	35,993	36,003	35,970	36,008	36,068	36,027	36,255
13	เก้าเลี้ยว	34,830	34,852	34,828	34,825	34,952	34,933	34,854
14	แม่เปิน	20,759	20,621	20,555	20,416	20,331	20,259	20,162
15	ชุมตาบง	19,093	18,996	18,970	18,820	18,810	18,732	18,682
—	รวม	1,072,756	1,073,142	1,073,347	1,071,686	1,073,495	1,072,868	1,074,239

สถานที่สำคัญ[แก้]

บึงบอระเพ็ด

การศึกษา[แก้]

โรงเรียน[แก้]

ดูเพิ่มเติมที่: รายชื่อโรงเรียนในจังหวัดนครสวรรค์

ระดับอาชีวศึกษา[แก้]

ระดับอุดมศึกษา[แก้]

มหาวิทยาลัยราชภัฏนครสวรรค์
มหาวิทยาลัยราชภัฏนครสวรรค์ ศูนย์การศึกษาย่านมัทรี
มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช ศูนย์วิทยพัฒนา จังหวัดนครสวรรค์
มหาวิทยาลัยภาคกลาง
มหาวิทยาลัยเจ้าพระยา
วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี วิทยาเขตสวรรค์ประชารักษ์ นครสวรรค์
มหาวิทยาลัยนเรศวร ศูนย์วิทยบริการ จังหวัดนครสวรรค์
มหาวิทยาลัยมหิดล วิทยาเขตนครสวรรค์
มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย วิทยาลัยสงฆ์นครสวรรค์
มหาวิทยาลัยราชภัฏเทพสตรี ศูนย์ตาคลี อำเภอตาคลี

เศรษฐกิจ[แก้]

จังหวัดนครสวรรค์เป็นศูนย์กลางการคมนาคมในเขตพื้นที่ภาคเหนือตอนล่างและภาคกลางตอนบน เพราะเป็นชุมทางของคมนาคมที่หลากหลายไม่ว่าจะเป็นถนน รถไฟ หรือทางน้ำ นอกจากนี้ยังเป็นที่ตั้งของท่าข้าวกำนันทรง ซึ่งเป็นตลาดกลางค้าข้าวแห่งแรกของประเทศไทย เป็นจังหวัดที่เจริญเป็นอันดับที่ 12 ของประเทศไทย ข้อมูลจากรายชื่อเมืองใหญ่ของประเทศไทยเรียงตามจำนวนประชากร

หน้าเว็บ

วันอาทิตย์ที่ 6 กันยายน พ.ศ. 2558